Velayet, Futbol, Kısa Şort...

Hocam ben Almanya'da yaşıyorum. İlim ehline ulaşmamız zor olduğu için bu sorularıma cevap verirseniz çok sevinirim, bizim imkanlarımız ne yazık ki kısıtlı.
1. Hocam bildiğiniz gibi biz gayri müslimlerle beraber yaşıyoruz bu durumda Kur'an'daki "velayet" i nasıl anlamamız lazım, onlara ne gibi sevgi beslemememiz lazım?
2. Hocam ben burada futbol oynuyorum ve para kazanıyorum; futboldan kazanılan para helal midir ve bildiğiniz gibi futbolda giydiğimiz şortlar da tam dizlerimizi kapatmıyor, ne yapmamız lazım? Bir de onların içkili toplantıları oluyor, katılabilir miyiz?
3. Hocam Said Havva'nın kitabında okumuştum; "Gayri müslimlerin malları genelde mubahtır" diye; çünkü onlar mallarını İslam'a silah olarak kullanıyorlar, onların ellerinden o malları, İslam'a göre gayri meşru da olsa onların rızasıyla alınabilir diye; faiz gibi, tabii burada Müslümanın kârlı çıkması durumunda?
4. Hocam yine Almanya'da tam İslâmî bir cemaat bulmak zor. Okuduğum kadarıyla İslâmî bir cemaat, İslam'ın bütün yönleri için çalışması lazım; tebliğ gibi, askeri bir ordu gibi, devletleşme gibi, cihad gibi vesaire. Böyle bir cemaati bulmak Almanya'da zor. Bizim burada bu yükümlülüklerden kurtulmamız için nasıl bir çalışma yürütmemiz lazım ki sorumluluktan kurtulalım. Yoksa hicret mi etmemiz lazım, İslam'ı tam yaşamamız için?


Cevap:

1. Kur'an'daki velayetten maksat temsil ve yönetim yetkisi vermektir. İslam, müslümanların başka dinden olanlara kendilerini yönetme ve (vekalet gibi bazı özel hukuk ilişkileri dışında) temsil yetkisi verme anlamındaki velayet ilişkisini yasaklıyor. Bunun dışında gayr-i müslimlerle ortaklık, komşuluk, sıradan arkadaşlık, onlara ikramda bulunmak gibi ilişki ve davranışları yasaklamıyor. Gayr-i müslimlere iyi davranmayı, onlarla ilişkilerde adalet ölçülerine titizlikle riayet etmeyi de emrediyor (Mümtehine: 60/8).

2. Profesyonel olarak futbol oynayan bir sporcunun buna karşı para almasında bir sakınca yoktur; bu da bir iş gibidir, sporcu kendini bu faaliyete bağlamaktadır, yaptığı iş haram ve zararlı değildir; şu halde ücretini de alacaktır.
Sporcuların giydikleri şortlar diz kapaklarından yukarıya çıkıyor ve uyluk (baldır) kısmını da açıkta bırakıyor. Fıkıh'ta baldırın avret (kapatılması gereken vücut parçası) olduğu konusunda ittifak yoktur; Buhari gibi bazı alimler hadislere dayanarak bu kısmın da açılabileceği sonucuna varmışlardır, böyle fetva alan sporcular kısa şortu da giyebilirler.
Aksine bir zaruret bulunmadıkça müslümanlar, içki içilen yerlerde oturmazlar, içki içenlerle aynı mekanı paylaşmazlar, onları terk ederek tepkilerini gösterirler.

3. Ebû Hanîfe, "Dâru'l-harbde (müslümanlarla savaş durumunda olan bir ülkede) bulunan bir İslam ülkesi vatandaşı müslümanın, bu ülke kanunlarına göre caiz ve meşru olan, ama İslam'a göre caiz olmayan bir yoldan (bir akit, bir işlem ve eylem ile) harbînin (o ülke vatandaşının) malını alması, mülkiyetine geçirmesi caizdir" diyor. Bu ictihada göre mesela kumar oynamak ve faiz almak İslam'da haramdır, ama dâru'l-harbde yasak değilse ve müslüman, bir harbî ile kumar oynadığında kazanacağını biliyorsa kumar oynar, harbîye faizle kredi verir ve bu yollardan elde ettiği gelir helal olur. Bu niçin böyledir? Çünkü savaş halinde düşman ülkenin mal ve can dokunulmazlığı ortadan kalkar, düşmanın malını zorla almak caiz olur. İki ülke arasındaki ilişki savaş olmakla beraber bir müslüman izin alarak (bir mânada anlaşma yaparak) düşman ülkesine girdiğinde, onların mal ve canlarına dokunmama sözü verdiğinden (anlaşmada bu hüküm de bulunduğundan) harbînin malını zorla -veya orada da yasak olan bir başka yoldan- alamaz. Ama onlara göre caiz olan kumar gibi bir yoldan mal alırsa, zaten kendisine helal olan bir malı almıştır, kumar ve faizli akit meşru ve helal olan bir mal elde etmek için yalnızca formalite kabilinden bir araç olarak kullanılmıştır...Ebû Hanîfe'nin bu ictihadına başta Ebû Yûsuf gibi talebeleri olmak üzere diğer müctehidler katılmıyor, itiraz ediyor ve şöyle diyorlar: "Müslümanın tabi olduğu kanun ve kurallar ülkeye göre değişmez, İslam ülkesinde haram olan akit ve davranışlar, izinle girilmiş harb ülkesinde de haramdır, müslüman orada da faiz alarak kumar oynayarak harbînin malını alamaz..."
Bu eski ictihadlara günümüz şartlarında baktığımızda şunları söylemek mümkündür:
a) Bugün ülkeler arasındaki ilişki durumları/şekilleri değişmiştir. Bir ülkenin diğerine savaş ilan edebilmesi için "üzerinde ittifak edilmiş" sebepler vardır ki bunu da "dışarıdan saldırı karşısında savunma" şeklinde özetlemek mümkündür. ABD'nin savunduğu "tehlikeyi engellemek için önceden tedbir saldırısı" tezi kabul görmemiştir. Bugün iki ülke arasında meşru bir savaş haline BM karar vermektedir. Hem -amacına uygun iş görmek şartıyla- böyle bir kuruluş hem de kabul edilen meşru savaş sebebi İslam'a aykırı değildir. Bu yüzden hemen bütün İslam ülkeleri de bu kuruluşun üyesidir ve savaşla ilgili karara imza atmışlardır.
b) Bugün mevcut uluslararası ilişki durumuna göre -fiilen meşru bir savaş içinde olan iki ülke dışında- savaş halinde iki ülkeden söz edilemez ve bu sebeple de "İslam ülkesi sayılmayan ülkelerde yaşayan insanların malları ve canları müslümanlara helaldir" denilemez.
c) Faiz ve kumar yoluyla, aslında helal olan bir mal elde etmenin helal olacağını ileri süren ictihadda açık (cevabı bulunmayan) soru, "müslümanların, gayr-i müslimlerle de olsa kumar oynamalarının, faizli akit yapmalarının caiz olup olmadığıdır". Buna caiz diyen ictihadın muteber, tartışılamaz bir delili yoktur.
İşte bu gerekçelerle ben, İslam ülkeleri dışında da müslümanların kumar oynayarak, faizli kredi vererek, domuz satarak...para kazanmalarının caiz olmadığını söylüyorum.
Durum bireyler arası ilişki bakımından böyle olmakla beraber günümüzde de ulus devletler arasında ekonomik rekabetin bulunduğu, ekonomisi güçlü ülkelerin zayıf ülkeleri sömürdüğü ve çıkarına gördüğü takdirde bağımsızlığına tecavüz ettiği, bağımsız bir devlete yapılması mümkün olmayan baskı ve yönlendirmeler yaptığı da bir gerçektir; yani ulus devletlerararsı ekonomik bir çeşit savaş devam etmetedir. Bu sebeple İslam ülkesinin servetini arttırmak, ötekilerden ülkeye servet aktarmak için mesela ihracatı arttırmak ve ithalatı azaltmak maksadıyla gerekli görüldüğünde -Ebû Hanîfe'nin ictihadının bir uygulaması olarak- yabancı bankalardan ucuz kredi alınabileceğini düşünüyorum. Mesela yüzde üç ile yabancı bir ülkeden kredi alınır, bununla üretim ve dışa dönük ticaret yapılır, sonuçta yabancı ülkeden, yüzde üçten fazla para kazanılırsa Ebû Hanîfe'nin ictihadına uygun davranılmış olur.

4. Almanya gibi ülkelerde mevcut cemaatlerin faaliyetlerini eksik bulduğunuzu ve İslam'ı tam yaşamak için hicret etmeyi bile düşündüğünüzü yazıyorsunuz. Faaliyeti eksik olmayan devleti, cemaati ve (kendiniz dahil) ferdi nerede bulacaksınız? Bulunduğunuz yerin, İslam'ı daha iyi yaşamak için uygun olması konusunda titizlik göstermek ve bu amaçla göç etmek -imkanı bulunduğunda- elbette meşrudur ve bazen gereklidir. Ancak bulunduğunuz yerde müslümanlığınız zarar görmüyor, orayı ıslah için de bir şeyler yapma imkanına sahip bulunuyorsanız bundan kaçmak da sorumluluk getirebilir. Hizmet tek başına yapılamaz. Küçük büyük cemaat faaliyetine ihtiyaç vardır. Siz cemaatlerle ilişkinizi, İslam'ı (ahkâm ve ahlakı ile) önde tutarak kurun, hiçbir menfaati İslam'ın sabit, kesin, değişmez kurallarını çiğneyerek elde etmeyin, İslam'ı cemaate göre değil, cemaati İslam'a göre değerlendirin, çizgiden sapanları ıslaha çalışın, bu mümkün olmuyorsa onu bırakın başkalarıyla çalışın.