Soru-(241) Din-akıl-bilim ilişkisi.

Soru:
Bilim ile din arasındaki ilişki İslamda nasıl ele alınmıştır; mesela bilimin kriterlerine göre akla ve deneye dayanmayan şeyler kabul edilmez. Oysaki biz Allah'ı deneysiz yani apriori olarak yaratılan insanla, kainatla ispat edebiliriz. Yani bilimle iman veya din arasında nasıl bir ilişki nasıl bir ayırım var. Hocam mutlaka bir şekilde cevabınızı bekliyorum. Şimdiden teşekkür ederim...

Cevap:
Bu soru bir kitaplık cevap ister. Buradan size uzun yazmam mümkün değil. Kısaca cevap vereyim:
İnsanların bilgi edinme, gerçeği -kesin veya kuvvetli ihtimal düzeyinde- öğrenme yolu yalnızca bilim değildir. Bilim gözlem ve deneye dayanır; bu alanlara girmeyen konular ve gerçekler bilimin dışında kalır. Bunların (dışında kalanların) bir kısmı akıl ile, düşünce ile bilinir. Bir kısmı ise akıl ile de -ya hiç veya tam olarak- bilinemez; işte bu alanda geçerli bir bilgi kaynağı da vahiydir. Peygamberler dışında kalan insanlar vahyi alamazlar; ancak iki yoldan vahiy ile gelen bilginin doğru olduğu sonucuna (akıl yoluyla) varırlar: 1. Peygamberlerin hayat ve şahsiyetlerini öğrenirler ve böyle insanların yalan söylemeyecekleri sonucuna ulaşırlar. 2. Vahyin söylediklerinin, akıl ve bilimle çatışmadığını, kendi arasında tutarlı olduğunu ve aklın sorup da cevaplayamadığı konularda tatmin edici bilgiler verdiğini görürler. Hasılı bilimin alanı dardır, akıl ondan daha geniş olmakla beraber bütün bilinmezler için o da yetersiz kalır. Din aklın ve bilimin yeterli olduğu konularda teyit ve irşad edici olur, yetersiz kaldığı konularda ise aydınlatıcı bilgiler ve hayat kuralları getirir, ama bunlar bilim ve akıl ile çatışmaz, çelişmez.