Orta yolda buluşanlar

Fıkıh Usulü ilminde tartışılan "icmâ", "ümmetin müctehidlerinin, amel ve uygulama ile ilgili bir konuda görüş ve ictihad birliğine ulaşmış olmaları"nı ifade ediyor.

Sahâbe icmaının mümkün ve gerçekleşmiş olduğu konusunda görüş birliği var gibidir. Bunun dışındaki icma iddialarının gerçekleşmiş olup olmadığı tartışmaya açıktır.

Müslümanların meselelerini çözmek, İslam birliğini olabilecek azami ölçüde gerçekleştirmek, tartışılan konularda kafa karışıklığını gidermek ve sahih İslam'ın sözünü söylemek "icma"sız olmayacaksa işimiz çıkmazda demektir. Çünkü ümmet, başka sebepler yanında İslam anlayışı bakımından da gruplara ayrılmıştır ve her grubun kendine mahsus alimleri vardır. Mesela selefîler denilen camianın en uçta olanları Suudi Arabistan selefîleridir. Bunlar ve inançdaşları, ümmetin kahir ekseriyetini teşkil eden Mâtürîdî ve Eş'arîleri ehl-i sünnet bile kabul etmiyorlar. İçlerinden daha uçlara giderek kendileri gibi inanmayanları tekfir edenleri var.

Ehl-i sünnet dışında kalan mezhepleri paranteze alsak bile Ehl-i sünnet çerçevesine giren ümmet çoğunluğu da aralarında önemli görüş, yorum, mezhep, menfaat… sebepleriyle bölük bölük olmuşlardır. Bu bölüklerden ikisini örnek olarak alalım: 1. Tasavvufa karşı çıkanlar, 2. Tasavvufu savunanlar.

Asırlardan beri bu iki grubun mensupları bulunmuş ve aralarında ittifak (icma) oluşmamıştır.

Tasavvuf örneğinden devam edelim: Bir yanda "şeriatı esas alsa ve zahir ilme aykırı olan tasavvuf marifetini reddetse" bile tasavvuf ve tarikatı İslam dışına itenler var, diğer yanda "zahir ilme ve şeriata aykırılığı apaçık olsa bile şeriatı bırakıp tasavvuf marifetini alanlar" var. Bu iki yaklaşıma "ifrat, aşırılık, uç" diyelim; bu konuda orta yol nedir?

Bana göre orta yol, şeriata aykırı olmayan, Peygamberimiz Efendimiz'in (s.a.) örnekliğinde ihlas ve ihsan mertebesinde Müslümanlığı elde etmek için özel eğitim veren tasavvufu meşru görmek, İslam dışına itmemektir.

İşte bu örnekte olduğu gibi, bütün İslâmî konularda aşırı uçlardan uzak duran, orta yolda buluşan alimlerin ittifakını ümmete duyurmaya ve ümmetin bu alimleri rehber edinmesini sağlamaya gayret etmek gerekiyor.

Yani icma değil, orta yolda buluşanların ittifakı.

26.04.2013