B- DİĞER ÜLKELERDE:
Diğer İslâm Ülkelerinde aynı çığırda yürüyen, değerli eserler vermiş bulunan ulemâ ile önemli eserleri:

21- Abdulvehhâb Hallâh (merhum):
Usûlü'l-fıkh isimli eseri Prof. Dr. H. Atay tarafından türkçeye çevrilmiş ve İlâhiyat Fakültesince neşredilmiştir. es-Siyâsetü'ş-şer'iyye'si de önemlidir.

22- Muhammed Tâhir b. Âşûr:
Zeytûne şeyhi, Tunus müftüsü, Tefsîr ve İslâm Hukuk Felsefesi üzerine orijinal eserleri var, müctehid ve ictihadı teşvik ediyor.

23- Fâdıl b. Aşûr:
M. Tâhir'in oğlu, eski Tunus müftüsü, İctihad ve taklît hakkında önemli bir tebliği vardır.(82)

24- Prof. Harun Han Şirvânî (merhum):
İslâm'da Siyâsî Düşünce isimli değerli eseri merhum K. Kuşçu tarafından türkçeye çevrilmiştir, matbûdur.

25- Prof. Dr. Mustafa es-Sibâî (merhum):
Suriye Külliyetü'şerîası'nın eski dekanı; el-Mer'atü beyne'l-Fıkhi ve'l-kanûn, Şerhu-Kanûni'l-ahvâli'ş-şahsıyye isimli eserleri önemlidir, matbûdur.

26- Abdulkadir Ûdeh (merhum):
el-İslâm ve evdâ'una'l-kanûniyye, el-İslâm ve evdâ'una's-siyâsiyye, et-Teşrî'u'l-cinâî (mukayeseli İslâm ceza hukuku, 2 cild) isimli önemli eserleri matbûdur.

27- Prof. Ebû-Zehra (merhum):
Dört mezheb imamı, İmam Zeyd, Ca'fer es-Sâdık, İbn Teymiyye, İbn Hazm hakkında her biri 500'er sayfa civarında kitapları ile el-Hakku ve'z-zimme, el-Ahvâlü'ş-şahsıyye, Târîhu'l-mezâhib isimli eserleri meşhûr ve matbûdur. Hayat'ının sonuna doğru bir İslâm Fıkıh kamusu hazırlıyordu, iki cildi tabedildi.

28- Prof. Dr. M. Yûsüf Mûsâ:
Pek çok eseri arasında Târîhu'l-Fıkhı'l-İslâmî, el-Emvâl ve nazariyetü'l-akd, el-Ahvâlü'ş-şahsıyye, Nizâmü'l-hükm orijinal tetkîk mahsûlü kitaplarıdır ve matbûdur.

29- Prof. Alî el-Hafîf:
el-Ezher mecmûasında intişâr eden ictihad ve tecdîd hakkındaki seri yazıları yanında(83) diğer eserleri: el-Hakku ve'z-zimmeh, ez-Zevâc fi'l-mezâhibi'l-islâmiyye (Mısır, 1958), eş-Şerîkât...

30- Prof. M. Ahmed Ferac es-Senhûrî:
Telfîk hakkında önemli bir teblîği vardır.(84) Ayrıca: Mecmûâtü'l-kavânini'l-Mısrıyye (Fıkha dayalı kanunlar, Kahire, 1949), Usûl-i muhâkemât ve icrâ notları (Kahire, 1943); Fıkıh Tarihi notları (1957-58 ders yılı)...

31- Prof. Dr. Abdurrezzâk es-Senhûrî:
Mesâdiru'l-hak fi'l-fıkhi'l-islâmî (I-VI, Kahire, 1967-68) borçlar ve aynî haklar üzerine mukayeseli bir eseridir.

32- Prof. Dr. Mustafa Ahmed ez-Zerkaa:
Suriye Medenî Kanununun (1953) hazırlanmasında büyük emeği geçmiştir, şu sıralarda Küveyt'te bir Fıkıh Ansiklopedisi hazırlamak için çalışan heyetin genel sekreteridir. el-Fıkhu'l-islâmî fî sevbihi'l-cedîd isimli kitabı, İslâm hukuk nazariyyâtı, aynî haklar, borçlar ve şahsın hukuku mevzularında mukayeseli bir eserdir (3. B. Dimaşk, 1958).

33- Prof. Dr. M. Sellâm Medkûr:
Mukayeseli İslâm Hukuk nazariyâtına ait eserleri kaynak kitaplar arasındadır: el-Medhal li'l-fıkhı'l-islâmî (Kahire, 1980), el-Vesâyâ, Nazariyyatü'l-muqâssa, el-Vakf (Kahire, 1376), el-İbâha 'inde'l-usûliyyîn...

34- Prof. Dr. Subhî el-Mahmesânî:
ed-Düstûr ve'd-Dimuqrâtiyye (1952); en-Nazariyyâtü'l-âmme li'l-uqûd ve'l-iltizâmât (1948), Felsefetü't-teşrî'i'l-islâmî (2. B. Beyrut, 1952), el-Evdâ'u't-teşrî'iyye fi'd-düveli'l-arabiyye (Beyrut, 1957)...(85)

35- Prof. Dr. M. Hamîdullah:
Makale ve risâleleri dışında İslâm hukuku sahâsında en önemli eseri, "İslâm'da Devlet İdaresi" adıyle türkçeye çevrilip neşredilen İslâm Devletler Hukukudur. İstanbul Edebiyat Fakültesindeki "İslâm Esas Teşkilât Hukuku" dersleri de ilgi çekici ve derin nüfûz mahsûlü idi.

36- Ebü'l-a'lâ el-Mevdûdî:
Pakistan'da el-Cemaatü'l-islâmiyye partisinin de lideri olan merhum Mevdûdî'nin âile, ibâdet nizâmı, Doğu-Batı sentezi ve bilhassa Esas Teşkilât sâhasında eserleri çığır açıcı mâhiyette, tecdîd ve ictihad mahsûlü eserlerdir.(86)

37- Seyyid Ebü'l-Hasen Alî en-Nedvî:
"es-Sırâ' beyne'l-fikreti'l-islâmiyye ve'l-fikreti'l-garbiyye" isimli eserinde(87) tercîh, telfîk ve ictihad yoluyla İslâm hukukunun inkişâf ettirilmesini müdâfaa eden önemli bir bölüm vardır. Kendisi Hindistan'da İslâmî hareketin en önde gelen liderlerinden birisidir.

38- Prof. Dr. Abdulâzîz Amir:
"et-Ta'zîr fi'ş-şerîati'l-islâmiyye" isimli tez çalışması İslâm ceza hukuku dalında yapılmış ilmî ve değerli bir araştırmadır. (Kahire, 1956).

39- Prof. Dr. M. Mustafa Şelebî:
"Ta'lîlü'l-ahkâm" isimli profesörlük tezi ictihad, istihsan, mesâlih, kıyas ve ta'lîl konularında çok önemli incelemeleri muhtevîdir ve matbûdur. (el-Ezher, 1947)

40- Prof. Dr. Şefîk Şahhâte:
"en-Nazariyyetü'l-âmme li'l-İltizâmât fi'ş-şerîati'l-islâmiyye" ve fransızca bazı eserleriyle milletlerarası şöhrete sahiptir.

41- Prof. Dr. Abdulkerîm Zeydân:
"el-Vecîz fî usûli'l-fıkh (Bağdâd, 1967), el-Medhal li-dirâseti'ş-şerîati'l-islâmiyye (Bağdâd, 1969), Ahkâmu'z-zimmîyyîn ve'l-müste'mimîn (Bağdâd, 1963) isimli eserleri mukayeseli tahkîk mahsûlü eserlerdir.(88)

42- Şeyh M. Alî es-Sâyis:
Birçok değerli eserleri yanında bilhassa "Muqârenetü'l-mezâhib fi'l-Fıkh" müctehidâne yazılmış bir hılâf (mukayeseli İslâm Hukuku) kitabıdır. (Kahire, 1953)
43- Şeyh Mahmud Şeltût:
Fetâvâ isimli eserinde ictihadları ve müstakil görüşleri vardır.

44- Seyyid Sâbık:
Fıkhu's-sünne I-III (2. B. Beyrut, 1969) ana kaynaklardan (Kitap, Sünnet...) fıkha varan, mukayeseli bir fıkıh kitabıdır. Tahkîk ve tercihler yapılmıştır.

45- Yûsüf el-Kardâvî:
Kıkhu'z-zekât isimli eseri ile Fetâvâsı onun taklîd zincirini kırdığını, tercih ve ictihad mertebesine geldiğini göstermektedir.
Bu listeyi daha da kabartmak mümkündür.
Bugün birçok ülkede ilmî usûller ve modern bilgilerle İslâm hukukunu çeşitli yönlerden ele alan, inceleyen, yeni mes'elelere çözüm arayan, İslâm hukukunun nazariyâtını araştıran, felsefesini yapan, eski değerli eserleri ilmî metodlarla neşreden yüzlerce Doğulu ve Batılı'nın bulunması, kongre ve konferansların tertip edilmesi hem fıkıh ve İslâm kültürü hem de dünya hukuk literatürünün zenginleşmesi bakımından sevinç verici bir hadisedir. Ayrıca İslâm hukukunun mazîdeki değer ve yerine tekrar kavuşması için bir mübeşşir mahiyetindedir. Son bahiste bu konu biraz daha açılacaktır.