B- ÜSTADLARI: Dört imamın, ictihad usûllerinin kaynaklarını tesbit bakımından, sahâbeden itibâren üstadlarını zikretmekte fayda vardır: 1- Ebû-Hanîfe'nin üstadları: Bu listeden Abdullah b. Mes'ûd, re'y ictihadının imâmı Hz. Ömer'in en yakın müşâvirlerindendir. Ebû-Yûsüf'ün "K. el-Harâc"ında, Hz. Ömer'in isminin (124) kere geçmesi, İbn Mes'ûd yoluyla onun, Ebû-Hanîfe medresesine ne nisbette te'sir ettiğini göstermektedir. Hz. Alî kazâ ve fetvâlarıyla Iraklılar'a rehber olmuştur. Şa'bî bu bölgeyi hadîs bakımından beslemiş, fetvâda ihtiyâtı telkin etmiştir. 'Alqame, Esved, İbrâhim "Neha'"lı, Mesrûq ve Şa'bî "Hemedân"lıdır. Neha' ve Hemedân Yemenli iki kabîledir. Şurayh ve Hammâd'ın da Yemen'le alâkaları vardır. Re'y ictihadına mesned teşkil eden meşhur hadîsin mümessili Muâz'ın, Resûlullah (s.a.) tarafından Yemen'e, öğretici ve hâkim olarak gönderildiğini daha önce zikretmiştik.(5) 2- İmam Mâlik'in Üstadları: Sahâbe tabakasında görülen üstadların ilmini, tâbiûndan ve yedi fakihten biri olan Sa'îd b. el-Müseyyeb iktisâb etmiş, hadîs ve fıkhı ilminde birleştirmişti. Sonrakilerden Zührî ile Nâfi', kendi zamanlarında hadis ve fıkıhta Medîne'nin en bilgin kişileridir. Rabîa'ya gelince, lakabından da anlaşılacağı üzere bu zat, Hz. Ömer'den intikal eden re'y ve tefekkür tarzını benimsemiş ve Sa'îd b. el-Müseyyeb ile yaptıkları bir münakaşada kendisine: "Sen Iraklı mısın?" dedirtecek kadar bu metodu geliştirmiştir.(7) Bütün bu zevât hadîsin, Hz. Peygamber ve sahâbe tatbikatının beşiği olan Medîne'de yetişmiş, tabîi olarak ictihadlarında, birinci derecede bu muhitin tesiri görülmüştür. 3- İmam Şâfiî'nin Üstadları: Muhammed b. İdrîse'ş-Şafi'î, ilim için yaptığı seyâhatler esnasında Medîne'ye gelmiş, İmam Mâlik'ten "el-Muvatta'"ı semâ yoluyla almış, vefâtına kadar da Mâlik'ten ayrılmamıştır. Ayrıca Irak'ta ikamet ettiği sırada, Ebu-Hanîfe'nin talebesinden Muhammed b. Hasen'e devam ederek bu zatta toplanmış bulunan Irak Medresesinin ilim mahsûlünü elde etmiştir. Buna göre Şâfi'î üstadlarını gösteren şema şöylece kısalmış oluyor: 4- Ahmed b. Hanbel'in Üstadları: İbn Hanbel, bilhassa hadîs ilmi için Kûfe, Basra, Mekke, Medîne, Şâm, Yemen ve el-Cezîre'yi dolaşmış, uzun bir müddet Şâfi'î'ye talebelik etmiştir. Hattâ bu yüzden O'nu, Şâfi'î mezhebinden sayanlar olmuştur. Bu duruma göre O'nun da başlıca fıkıh üstâdı İmam Şâfi'î olmaktadır.(8)
5. Bak. s. 146. 6. İsimleri ve vefat tarihleri daha önce zikredilmiştir; (Bak. "Tâbiûn Fakihleri") 7. A. Emin, age., C. II, s. 209. 8. A. Emin, age., s. 235. Geniş bilgi için bak. M. Ebû-Zehra, Ebû-Hanife; Mâlik; Şâfi'î; İ. Hanbel isimli eserler ve ayrıca aynı müellifin el-Mezâhibu'l-İslâmiyye isimli kitabının ikinci cildi; DİA.
Buradaki iki mavi çizgi arası içerik site editörünce konulmuştur ve rastgele çıkmaktadır. İçeriğini onayladığımız anlamına gelmez, dikkatli davranın.
|